@2022 – ZOPK. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Przyroda
Również ssaki parku są licznie reprezentowane przez wiele ciekawych gatunków. Poza najbardziej znanymi takimi jak jeleń szlachetny, sarna, dzik, lis, a nawet łoś występują tu też gatunki mniej znane i rzadziej widywane. To m.in. licznie występujące w różnych siedliskach nietoperze takie jak mopek, nocek duży, mroczek późny, borowiec wielki czy karlik malutki, żyjące nad wodą bobry i wydry, czy pędzące skryty, nadrzewny tryb życia popielice. I mimo, że ssaki są większe niż np. owady czy łatwiejsze do obserwacji niż ryby to wciąż odkrywamy nowe gatunki. Wielką przyrodniczą sensacją było odkrycie w parku nie widzianej na tych terenach od ponad 100 lat koszatki. Ten bardzo rzadki w Polsce gatunek, występujący jedynie w puszczach północno-wschodniej Polski oraz w dobrze zachowanych lasach Sudetów i Karpat. Prowadzi ona podobnie jak popielica szara nadrzewny nocny tryb życia. Jej pokarmem są bezkręgowce, jaja ptaków, owoce i nasiona. Od kilku lat obserwujemy też wilki, które zadomowiły się na tym terenie i znalazły dogodne warunki do życia.
Teren Śląska był od dawna przedmiotem badań florystycznych, zapoczątkowanych już w drugiej połowie XVIII w. Pierwsze doniesienia o gatunkach występujących na obszarze obecnego parku pochodzą z prac Mattuschki (1776) oraz Krockera (1787). Kolejnym już bardziej znaczącym badaczem flory tych terenów był wrocławski botanik i badacz przyrody Śląska Theodor Schube, który publikował wyniki swych badań w latach 1903 – 1930. W czasach późniejszych na obszarze Stobrawskiego PK nie były prowadzone kompleksowe badania florystyczne. Pod koniec XX w. dokładnie zbadano rozmieszczenie kotewki orzecha wodnego Trapa natans i długosza królewskiego Osmunda regalis. Prowadzone były również badania fitosocjologiczne nad zbiorowiskami leśnymi oraz na obszarze rezerwatów przyrody: „Lubsza”, „Leśna Woda” i „Rogalice”. Sytuacja ta uległa zmianie od momentu powołania Stobrawskiego Parku Krajobrazowego, a także w czasie bezpośrednio poprzedzającym to wydarzenie. Od tego momentu trwają prace inwentaryzacyjne i monitoringowe mające na celu jak najpełniejsze zbadanie tego obszaru. Choć w bazie danych Stobrawskiego PK znajduje się już ponad 1000 stanowisk gatunków rzadkich i chronionych to każdego roku (łącznie z ostatnim 2021) wciąż odnajdujemy nowe, co niezwykle nas cieszy i utwierdza w trafności objęcia tego obszaru ochroną. Na ten moment na terenie Stobrawskiego PK stwierdzono 45 gatunki roślin chronionych, z czego 15 jest chronionych ściśle, a 30 częściowo. Stanowiska tych roślin są szczegółowo odnotowywane w bazie danych, a osobom zainteresowanym mogą zostać udostępnione w siedzibie parku wyłącznie do celów naukowo-badawczych. Poniżej podajemy listę tych gatunków.
Gatunki roślin objęte ochroną ścisłą:
1. Długosz królewski Osmunda regalis L.
2. Fiołek mokradłowy Viola persicifolia Schreb
3. Kotewka orzech wodny Trapa natans L.
4. Kruszczyk siny Epipactis purpurata Sm
5. Kukułka Fuchsa Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soó
6. Lilia złotogłów Lilium martagon L.
7. Lindernia mułowa Lindernia procumbens (Krock.) Borbás
8. Nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum L.
9. Pływacz drobny Utricularia minor L.
10. Pływacz średni Utricularia intermedia Hayne
11. Pływacz zachodni Utricularia australis
12. Pszeniec grzebieniasty Melampyrum cristatum L.
13. Rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia L.
14. Salwinia pływająca Salvinia natans (L.)All.
15. Grzybieńczyk wodny (Nymphoides peltata (S. G. Gmel.) Kuntze)
Gatunki roślin objęte ochroną częściową:
1. Bagno zwyczajne Ledum palustre L.
2. Bobrek trójlistkowy Menyanthes trifoliata L.
3. Centuria pospolita Centaurium erythraea Rafn
4. Czosnek kątowy Allium angulosum L.
5. Czosnek niedźwiedzi Allium ursinum L.
6. Dzięgiel litwor Angelica archangelica subsp. litoralis (Fr.) Thell.
7. Gnieźnik leśny Neottia nidusavis (L.) Rich.
8. Grzybienie białe Nymphaea alba L.
9. Kruszczyk szerokolistny Epipactis helleborine (L.) Crantz
10. Kukułka krwista Dactylorhiza incarnata (L.) Soó
11. Kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh.
12. Jaskier wielki Ranunculus lingua L.
13. Jezierza mniejsza Najas minor All
14. Listera jajowata Listera ovata (L.) R. Br.
15. Modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia L.
16. Naparstnica zwyczajna Digitalis grandiflora Mill.
17. Nadwodnik naprzeciwlistny Elatine hydropiper L. em. Oeder
18. Nadwodnik sześciopręcikowy Elatine hexandra (Lapierre) DC.
19. Nadwodnik trójpręcikowy Elatine triandra Schkuhr
20. Orlik pospolity Aquilegia vulgaris L.
21. Podkolan biały Platanthera bifolia (L.) Rich.
22. Podrzeń żebrowiec Blechnum spicant (L.)Roth
23. Pomocnik baldaszkowy Chimaphila umbellata (L.) W. P. C. Barton
24. Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium (L.) Moench
25. Śnieżyczka przebiśnieg Galanthus nivalis L.
26. Wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum L.
27. Widłak goździsty Lycopodium clavatum L.
28. Widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum L.
29. Widlicz spłaszczony Diphasiastrum complanatum (L.) Holub.
30. Zimowit jesienny Colchicum autumnale L.
Stobrawski Park Krajobrazowy to obszar, który ze względu na swoje walory bywa często odwiedzany przez amatorów grzybobrania. Zbierając prawdziwki, podgrzybki, kozaki, maślaki, rydze czy kanie pewnie niewielu z nas zastanawia się i wie jaka rolę w przyrodzie pełnią grzyby poza tą, że my ludzie możemy jeść niektóre z nich.
Grzyby nie są ani roślinami, ani zwierzętami, ich wyjątkowość sprawiła, że uzyskały rangę osobnego królestwa w świecie przyrody. Co w nich takiego ciekawego? Chociażby fakt, że ich ściany komórkowe zbudowane są z chityny, tej samej substancji , która buduje szkielet zewnętrzny owadów! Grzyby jako jedyne organizmy potrafią rozkładać ligninę (jeden ze składników drewna) oraz celulozę. Bez „pracy” grzybów większość ekosystemów lądowych pokryłaby się grubą warstwą nierozłożonych liści i gałęzi, a zawarte w nich związki nie mogłyby być powtórnie wykorzystane przez inne organizmy, np. rośliny. Ze względu na ogromną różnorodność (samych grzybów owocnikowych występuje w Polsce ponad 5 tys. gatunków) i niewielką ilość naukowców zajmujących się tą grupą organizmów świat grzybów kryje wciąż wiele tajemnic. W roku 2021 prowadzona była wstępna inwentaryzacja grzybów wielkoowocnikowych na ternie parku, podczas której stwierdzono występowanie 108 gatunków z tej grupy. Biorąc pod uwagę różnorodność siedlisk występujących na tym terenie i ich niewielki stopień zbadania pod kątem występowania grzybów lista ta na pewno ulegnie znacznemu poszerzeniu. Obecnie do najciekawszych i najrzadszych gatunków należą m.in.:
1. Białak czerniejący Aurantiporus fissilis
2. Drobnoporek łzawiący Calcipostia guttulata
3. Hełmówka pniakowa Galerina triscopa
4. Klejówka różowa Gomphidius roseus
5. Mleczaj rydz Lactarius deliciosus
6. Mleczaj niebieskawy Lactarius trivialis
7. Koźlarz białawy Leccinum niveum
8. Korkoząb pozrastany Phellodon confluens
9. Czyreń sosnowy Porodaedalea pini
10. Miękkoporek sproszkowany Postia ptychogaster
11. Borowikowiec tęgoskórowy Pseudoboletus parasiticus
12. Gąska zielonka Tricholoma equestre
13. Grzybówka gołębia Mycena pelianthina
14. Drewnowiec popękany Xylobolus frustulatus
15. Włóknouszek szczotkowaty Inonotus hispidus
16. Poroblaszek żółtoczerwony Phylloporus rhodoxanthus
17. Stułka cynamonowa Coltricia cinnamomea
18. Borowik ceglastopory Boletus luridiformis
19. Borowik klinowotrzonowy Boletus pulverulentus
20. Soplówka gałęzista Hericium clathroides
21. Lakownica brązowoczarna Ganoderma carnosum
22. Ozorek dębowy Fistulina hepatica
23. Kolczakówka strefowana Hydnellum concrescens
24. Drobnoporek sproszkowany Postia ptychogaster
25. Łysak ciemnotrzonowy Gymnopilus picreus
Na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego zlokalizowane są 4 rezerwaty przyrody:
1. Rezerwat przyrody “Barucice”
Rezerwat ten zajmuje obszar 82,1 h i jest położony w województwie opolskim, powiecie brzeskim, gminie Lubsza, nadleśnictwie Brzeg. Jest najmłodszym, i równocześnie największym rezerwatem przyrody na terenie Stobrawskiego PK, który powołano na podstawie Zarządzenia Nr 60/09 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Opolu (Dz. Urz. Woj. Op. Nr 19, poz. 298).
Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych dobrze wykształconych zbiorowisk leśnych: łęgowych i grądowych z rzadkimi i podlegającymi ochronie prawnej gatunkami roślin.
Rezerwat charakteryzuje się wyjątkowym bogactwem florystycznym i faunistycznym. Na terenie objętym ochroną stwierdzono występowanie 11 gatunków roślin chronionych i wielu rzadkich. Do najważniejszych należą: kukułka Fuchsa, podkolan biały, kruszczyk szerokolistny, listera jajowata, wawrzynek wilczełyko, przylaszczka pospolita, łuskiewnik różowy, jarzmianka większa, żywiec dziwięciolistny i cebulkowy. Spotkać możemy tam również 33 gatunki chronionych zwierząt, z czego większość to ptaki. Spośród nich należy wymienić dzięcioła czarnego, średniego i zielonosiwego, muchołówkę białoszyją, jastrzębia, wilgę oraz kruka.
Teren ten jest miejscami silnie podmokły z rozbudowaną siecią nieodnawianych rowów melioracyjnych.
2. Rezerwat przyrody “Leśna woda”
Utworzony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 lutego 1958 r. Jego powierzchnia to 20,94 ha, cel ochrony – fragmentu lasu mieszanego naturalnego pochodzenia. Administracyjnie rezerwat położony jest na obszarze dwóch województw: opolskiego (gmina Lubsza) oraz dolnośląskiego (gmina Oława).
Pod względem leśnej typologii siedliskowej na terenie rezerwatu występuje głównie las mieszany świeży z domieszką boru mieszanego świeżego i lasu mieszanego wilgotnego. Dwupiętrowy drzewostan naturalnego pochodzenia najliczniej reprezentowany jest przez modrzew europejski i sosnę zwyczajną. Stosunkowo duży jest też udział buka zwyczajnego oraz dębów: szypułkowego i bezszypułkowego. W młodszych partiach lasu swą obecność zaznaczają obfite podrosty grabu zwyczajnego.
Badania florystyczne prowadzone na obszarze rezerwatu dały podstawę do zakwalifikowania występującego tu zbiorowiska leśnego do dwóch zespołów: Galio odorati-Fagetum, czyli żyznej buczyny niżowej oraz towarzyszącego buczynie grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Z osobliwości przyrodniczych na uwagę zasługuje 1 pomnik przyrody oraz zespół okazałych przestoi buków, które swymi rozmiarami zbliżone są do drzew pomnikowych. Flora rezerwatu jest bogata i obejmuje około 140 gatunków roślin naczyniowych, 33 gatunki mchów, 12 gatunków wątrobowców oraz 25 śluzowców.
3. Rezerwat przyrody “Lubsza”
Utworzony został Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 24 grudnia 1957 r. Ma powierzchnię 15,85 ha i powstał dla ochrony pozostałości naturalnego lasu mieszanego, głównie bukowo-dębowego. Rezerwat położony jest w obrębie Lubsza, nadleśnictwa Brzeg i obejmuje oddziały: 254 d, 255 d.
Na obszarze rezerwatu głównym typem siedliskowym jest las mieszany świeży. Dwupiętrowy drzewostan ma zróżnicowaną strukturę wiekową. W składzie gatunkowym najliczniej reprezentowany jest buk zwyczajny, z tym, że przewaga jego w piętrze górnym nad świerkiem i dębem jest nieznaczna, natomiast w piętrze dolnym buk jest gatunkiem dominującym. W skład dość ubogiego podszytu wchodzi kruszyna pospolita, trzmielina zwyczajna, jarząb pospolity i leszczyna.
Fitosocjologicznie wyróżniono w rezerwacie dwa zbiorowiska roślinne: żyzną buczynę niżową Galio odorati-Fagetum i fragmentarycznie wykształcony subkontynentalny grąd Tilio-Carpinetum. Na obszarze tym stwierdzono występowanie 66 gatunków roślin naczyniowych, , a także 36 gatunków mchów i 15 gatunków wątrobowców. Na uwagę zasługuje również ściśle chroniony grzyb – flagowiec olbrzymi.
Rezerwat „Lubsza” stanowi część dużego obszaru leśnego – dawnych lasów Puszczy Śląskiej, należących do piastowskich książąt brzeskich. Stąd też występują tu typowe dla zwartych kompleksów leśnych gatunki zwierząt takie jak: dzik, sarna, jeleń, wiewiórka, żołędnica, mysz leśna i ryjówki. Awifauna reprezentowana jest przez: dzięcioły, krętogłowa, pełzacza leśnego, wilgę, kowalika, sowę uszatą i pójdźkę. Z płazów nierzadko spotyka się żaby i ropuchy, a z gadów – zaskrońca i żmiję zygzakowatą. Osobliwością przyrodniczą rezerwatu są dwa gatunki chronionych owadów – jelonek rogacz i kozioróg dębosz.
4. Rezerwat przyrody “Rogalice”
Rezerwat przyrody „Rogalice” jest rezerwatem leśnym o powierzchni 26,07 ha. Podstawę prawną jego utworzenia stanowi Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 20 czerwca 1969 r. Rezerwat powstał dla ochrony naturalnych fragmentów leśnych z olszą czarną, jesionem wyniosłym, bukiem zwyczajnym i świerkiem pospolitym. Rozpatrywany teren należący do obrębu Lubsza, nadleśnictwa Brzeg, znajduje się w głębi kompleksu leśnego nad prawobrzeżnym dopływem rzeki Smortawy.
Rezerwat „Rogalice” pod względem fitosocjologicznym zaliczany jest do rzędu Fagetalia, związku Alno-Padion, zespołu Fraxino-Alnetum, czyli łęgu olszowo-jesionowego. W składzie gatunkowym warstwy drzew najliczniej reprezentowana jest olsza czarna z udziałem świerka pospolitego , jesiona wyniosłego, grabu zwyczajnego , klonu jawora i buka zwyczajnego . Z innych gatunków pojawiających się pojedynczo lub sporadycznie w rezerwacie wymienić można: dęba bezszypułkowego, wiąza pospolitego, brzozę brodawkowatą oraz jodłę pospolitą. Z charakterystycznych dla rzędu Fagetalia roślin na obszarze rezerwatu występują: niecierpek pospolity i gajowiec żółty, a dla związku Alno-Padion: kostrzewa olbrzymia i czartawa pospolita. Wśród runa i podszytu rezerwatu znaleźć można gatunki takie jak: kopytnik pospolity, wawrzynek wilczełyko, kruszyna pospolita, barwinek pospolity i przytulia wonna.
Na terenie rezerwatu brak jest pomników przyrody, chociaż niektóre okazałe dęby i buki zbliżone są swymi rozmiarami do drzew pomnikowych.
5. Rezerwat przyrody “Narok”
Powołany w 2023 roku to jeden z 10 obszarów, dla których w 2020 roku wnioskowaliśmy o objęcie ochroną rezerwatową .Badania terenowe nad koncepcją rozwoju ochrony rezerwatowej w Stobrawskim Parku Krajobrazowym były prowadzone od 2017 r. wspólnie z wieloma instytucjami naukowymi oraz organizacjami przyrodniczymi. Nowo powołany rezerwat przyrody „Narok” obejmuje ponad 113 ha dobrze zachowanych ekosystemów charakterystycznych dla doliny Odry.
W obszarze dominują głównie lasy łęgowe oraz grądowe. Wzdłuż rzeki Krzywuli zachowały się również dobrze zachowane ekosystemy wodne.
Obszar ten jest miejscem występowania wielu zagrożonych w regionie jak i kraju gatunków zwierząt, roślin oraz grzybów, m.in. charakterystycznych dla dobrze zachowanych lasów, chronionych gatunków chrząszczy saproksylicznych – pachnicy dębowej, kwietnicy okazałej oraz ptaków, m.in.: dzięcioła średniego, dzięcioła zielonosiwego, muchołówki białoszyjej. Niewielkie zbiorniki wodne są domem dla zagrożonych gatunków ryb: piskorza, różanki, coraz rzadszego w naszych wodach karasia pospolitego oraz umieszczonej w Czerwonej księdze zwierząt – szczeżui wielkiej. Wśród roślin na uwagę zasługują zagrożone na Opolszczyźnie gatunki jak skrzyp zimowy czy kokorycz wątła.
Na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego znajdują się obecnie 3 obszary sieci Natura 2000:
1. Obszar Specjalnej Ochrony „Grądy Odrzańskie”
Obszar ten znajduje się w województwie dolnośląskim, regionach: wrocławskim, nyskim, opolskim oraz w małym procencie w mieście Wrocław, obejmuje 70-cio kilometrowy odcinek doliny Odry między Narokiem a Wrocławiem. Znajdują się tu liczne cieki wodne, stare koryta rzeczne, pozostałości rozlewisk i stawów. Teren jest silnie zmeliorowany. Dolina Odry pokryta jest lasami, łąkami, pastwiskami i polami uprawnymi. Lasy składają się przede wszystkim z drzewostanów dębowo-grabowych, jednakże zachowały się małe płaty zadrzewień olszowo-wiązowych i wierzbowo-topolowych. Stwierdzono tu występowanie 113 gatunków lęgowych ptaków. Jako duży i zwarty obszar łęgowych i grądów powstałych na łęgach, lasy te stanowią jedną z ostatnich ostoi dla wielu gatunków ptaków mających bardzo ograniczony zasięg występowania w kraju lub zagrożonych wyginięciem. Do takich gatunków należą: dzięcioł średni (gatunek niemal nie występujący już w Europie na zachód od Polski; ściśle związany ze starymi dąbrowami), dzięcioł zielonosiwy i dzięcioł zielony (gatunki występujące w większych zagęszczeniach jedynie w lasach dolin rzecznych), muchołówka białoszyja (w Polsce liczniej występująca jedynie w Puszczy Białowieskiej), kania czarna i kania ruda, gatunki drastycznie zmniejszające swoją liczebność w całym areale swojego zasięgu, trzmielojad (nieliczny ptak szponiasty w części zachodniej Polski, związany głównie z lasami dolin rzecznych), orlik krzykliwy (regularne coroczne obserwacje wskazują na możliwość gniazdowania tego gatunku związanego z podmokłymi lasami otoczonymi łąkami; poza niewielkim obszarem w woj., opolskim z 13 parami lęgowymi jedyne miejsce w południowo-zachodniej Polsce; gatunek zagrożony w skali europejskiej), kobuz (gatunek silnie zmniejszający swoją liczebność na terenie całej Europy). Większość z tych gatunków została zawarta w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt.
Cały ten obszar stanowi miejsce licznego występowania grupy gatunków, które w katastrofalny sposób zmniejszają swoją liczebność, bądź wyginęły już zupełnie na obszarze Europy Zachodniej. Należą tu: bocian biały , bocian czarny, gąsiorek, jarzębatka, mazurek, oraz gatunki wyżej wymienione.
Podobnie jest z gatunkami nie zagrożonymi, ale występującymi zwykle w wielu miejscach, ale w bardzo małej liczebności, nie rzadko jako stanowiska pojedynczych par. Tu można wymienić m.in. świerszczaka, strumieniówkę, rokitniczkę, remiza i srokosza.
2. Specjalny Obszar Ochrony „Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą”
Łąki położone są na prawym i lewym brzegu rzeki Stobrawy oraz po obu stronach drogi Kuśnica Katowska -Karłowice – Popielów. Stanowią duży kompleks, kilkusethektarowy okresowo koszonych (w części dopiero pod koniec lata, lub pozostawione bez koszenia) użytków zaliczanych do rzędu Molinietalia caeruleae. W czasie przyborów wiosennych mogą być miejscami podtapiane przez Stobrawę. W niektórych fragmentach występują skupiska drzew i krzewów, głównie budowane przez olchy czarne, topole, wierzby. Inne obszary są bardziej podmokłe i porośnięte trzciną. Wśród dominujących gatunków roślin wymienić można trzęślicę modrą, wiązówkę, śmiałka darniowego, ostrożenia warzywnego, krwawnika, arcydzięgiel. Licznie występuje krwiściąg lekarski oraz szczaw zwyczajny, a wzdłuż niewielkich rowów szczaw kędzierzawy. Łąki zajmują znaczną powierzchnię kilkuset hektarów, przy czym nie są jednolitym kompleksem lecz różnej wielkości płatami dzielonymi wspomnianymi zadrzewieniami. W okresie letnim fragmenty nie koszone są trudno dostępne ze względu na zagęszczenie i wysokość roślin. W okresie kwitnienia rosnące tutaj gatunki odwiedzane są przez liczne gatunki owadów: chronione trzmiele, rusałki (pawik, pokrzywnik, admirał, kratkowiec, dostojki, przeplatki i inne), modrszki (kilka gatunków), pazie królowej, połówce szachownica oraz przedstawicieli innych grup owadów. Przepływająca w pobliżu Stobrawa stanowi system wzbogacający cały obszar o gatunki związane ze środowiskiem wodnym, nie tylko z rzędu owadów. Pojawiają się tutaj również żaby zielone (śmieszka i jeziorkowa), żaba trawna oraz moczarowa. W kępach wierzb latem słychać rzekotki drzewne. Sam rzeka, mocno zarośnięta roślinami wodnymi, jest miejscem występowania podstawowych dla niżu gatunków ryb (poć, kiełb, kleń, szczupak, okoń) oraz siedliskiem innych gatunków, miedzy innymi chronionego rzęsorka rzeczka.
3. Specjalny Obszar Ochrony „Lasy Barucickie”
Kompleks bardzo dobrze zachowanych lasów liściastych zlokalizowanych w dolinie Smortawy z fragmentami starych drzewostanów, np. w rezerwacie przyrody Lubsza niektóre okazy dębów liczą nawet do 400 lat. Obszar zalegania glin zwałowych i piasków wodnolodowcowych zlodowacenia odrzańskiego. Obszar obejmuje najstarszy w województwie opolskim (do 400 lat) drzewostan bukowo-dębowy ze stanowiskami rzadkich i zagrożonych gatunków chrząszczy: kozioroga dębosza, jelonka rogacza i pachnicy dębowej.
Użytki ekologiczne to zgodnie z definicją z Ustawy o ochronie przyrody zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej np. niewielkie zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wychodnie skalne. Na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego znajduje się 8 użytków ekologicznych. Są to:
1. Gęsi Staw – powołany w 1997 r., usytuowany przy wale przeciwpowodziowym na południe od Wielopola na powierzchni 3,1 ha. Celem ochrony są starorzecza z przyległymi zabagnieniami, miejsca występowania rzadkich i chronionych ptaków i roślin, jak kotewka orzech wodny, grzybień biały, grążel żółty, oraz zachowanie walorów krajobrazowych. Staw otoczony jest lasem nadodrzańskich grądów.
2. Rdestnica – nazwa pochodzi od bujnie tu rosnącej rośliny chronionej. Jest to niewielkie, o powierzchni 0,25 ha, starorzecze w gminie Lewin Brzeski. Rośnie tu rdestnica wąskolistna, rdestnica włosowata, łączeń baldaszkowaty, grążel żółty i grzybień biały.
3. Riparia – chroni odsłoniętą skarpę rzeki na długości 100 m i wysokości 3 m. Położony jest na zachodnim brzegu Nysy Kłodzkiej, około 1250 mna południe od jej ujścia do Odry. W skarpie gniazdują jaskółki brzegówki (łac. Riparia riparia, stąd nazwa użytku).
4. Staw pod Pomnikiem – dwa oczka wodne w dawnym wyrobisku piasku. Płytkie wody zarastają szuwary, a dobrze wykształcone brzegi porastają łęgi wierzbowe. Występują tu liczne gatunki ptaków rzadkich, jak cyranka, dziwonia, błotniak stawowy, srokosz, remiz. Wody stanowią miejsce rozrodu płazów. Z roślin występuje rzadki traganek pęcherzykowaty, chroniona turzyca ciborowata i centuria pospolita. Użytek położony jest około 900 m na północny wschód od Mikolina, naprzeciwko pomnika żołnierzy radzieckich.
5. Stawki nad Nysą – stawki otoczone łąkami, przeważnie podmokłymi, porośnięte są roślinnością pływającą i szuwarami. Nad brzegami rosną łęgi wierzbowe. Całość tworzy naturalny krajobraz doliny rzecznej. Nad stawkami gniazduje żuraw, błotniak stawowy, dzięciołek, dziwonia, remiz, trzcinniczek i łyska. Jest to również ostoja licznych płazów (żab i ropuch).Użytek położony jest na międzywale, na wschodnim brzegu Nysy Kłodzkiej, około 2,5 km na północny zachód od Mikolina.
6. Nad Nysą – naturalne starorzecze Nysy Kłodzkiej, położone równolegle do obecnego koryta rzeki wśród zwartego lasu na północy Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego „Grądy Odrzańskie”, poniżej ujścia rzeki do Odry (gmina Lewin Brzeski). Brzegi porasta las łęgowy i ponad siedemdziesięcioletni grąd. W wodzie rośnie kotewka orzech wodny, grążel żółty i grzybień biały. Spotyka się dzięcioła średniego i muchołówkę białoszyją.
7. Puchacz – powołany w 2004 r., o powierzchni 6,6 ha, dojazd od strony Kuźnicy Katowskiej lub Lubieni (tylko rowerem). Jest to łąka na skraju lasu przy Budkowiczance, miejscami podmokła. Ciekawe rośliny: tojeść bukietowa, fiołek mokradłowy, krwawnik kichawiec, gorczycznik prosty, a ze zwierząt: motyl czerwończyk nieparek oraz ptak samotnik.
8. Jagienieckie Łąki – nieużytkowane rozległe śródleśne łąki o charakterze łąk świeżych, położone około 2 km na północny wschód od wsi Pokój. Rośnie tu chroniony storczyk kukułka szerokolistna, występuje wiele zwierząt chronionych (żaba trawna, derkacz, turkawka).
Za pomniki przyrody uważamy pojedyncze obiekty przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich całe zespoły, które posiadają szczególną wartość naukową, historyczno-pamiątkową i krajobrazową. Przeważnie są to stare drzewa, krzewy, źródła, skały, głazy narzutowe, jaskinie itp., objęte ochroną prawną. Na terenie Stobrawskiego Parku Krajobrazowego uznano za pomniki przyrody 53 drzewa lub grupy drzew:
– cis pospolity w Łubnianach z około 1450 r. o wysokości 13,5 m i obwodzie 2,94 m., najstarsze drzewo Opolszczyzny;
– buk pospolity w Popielowie liczy około 390 lat, należy do najstarszych w Polsce, ma 28 m wysokości i 4 m w obwodzie;
– sosna wejmutka w Pokoju, najstarsza wejmutka w Polsce, liczy 230 lat, wysokość 20 m, obwód 5 m;
– dęby szypułkowe: w Pokoju o obwodach 6,2 m i 5,9 m (275 lat) i o obwodzie 6,5 m (lat 355), w Leśnej Wodzie o obwodzie 7,06 m ( 530 lat),
– jesion wyniosły w Pokoju ma 275 lat, obwód 4,5 m, wysokość 32 m;
– wiąz szypułkowy o obwodzie 4,42 m w Murowie, za mostem na Budkowiczance po lewej stronie drogi;
– 4 dęby przy szosie Karłowice – Kuźnia Katowska – w wieku około 300 lat o obwodach od 5,6 do 5,8 m;
– aleja 17 dębów i 2 lip przy szosie Karłowice – Stobrawa – w wieku 200-300 lat;
– szczątkowa aleja 8 dębów przy drodze między Nową Bogacicą i Piecem w wieku od 300 do 400 lat i obwodzie 4,6 do 6,5 m;
– 4 lipy rosnące tuż przy pałacu oraz 300-letni dąb w parku w Starościnie;
– dąb szypułkowy nad Kluczborskim Strumieniem o obwodzie 5,8 m pomiędzy Zawiścią a stawami w Szubieniku;
– dęby czerwone przy drodze Różyna – Wronów;
– dęby w pobliżu krzyża pokutnego w okolicach Zawadna;
– 4 buki i 2 graby w lesie w pobliżu Nowego Świata (gmina Lubsza);
– dąb Klara o obwodzie 6,7 m w pobliżu Gęsiego Stawu (Kolonia Popielowska) w wieku 600 lat;
– dęby w północnej części gminy Popielów liczące ponad 600 lat.
Do pomników przyrody należy też głaz narzutowy w Popielowie.